PAATH MARYADA
Dasehra Mahatam Paath Mukhband (Introduction)
After Akaal Purakh created the Earth, it was further divided into 9 continents (as mentioned in Hindu Granths) by its inhabitants. One of these continents came to be known as ‘Bharat Khand’, after the Raja Bharat. This land of Bharat is the birth land of many Saints, sages, and Avtaars (incarnations). For this reason it is also known as ‘Dev Bhoomi’ (the land of the Gods). In the memory of the good that Avtaars, Rishis and Munis had done, the people of Bharat remember their good deeds through different festivals such as Lohri, Holi, Vaisakhi, Divaali etc. One of these festivals with a great significance is ‘Dasehra’. This festival is linked to ‘Bachan de Bali’ (keeper of his word) and ‘Maryada Purshotam’ (the epitome of maryada/practicing what he preached), Sri Ram Chandar, who destroyed the egotistical demon Ravan. Dasehara is therefore the celebration of good triumphing over evil. In the Hindu faith this was celebrated by performing plays of the Ramayan for nine nights, however Sri Guru Gobind Singh Ji changed this to 9 nights of reading Bir Ras, Judh Mai Bani (infused with warrior spirit). By changing this festival to one focusing on ‘Shastar’ (weapon) and ‘Shaastar’ (scripture), Guru Sahib instilled ‘Chardi Kala’ and ‘Bir Ras’ (warrior sprit) into his Sikhs. Turning his Sikhs away from watching plays depicting demons such as Ravan, Meghnaad, Kumbhkaran getting defeated, Guru Sahib instead uttered all these feats inspiring warrior spirit in his Bani ‘Raam Avtar’, and instructed Sikhs to read it during the period of Dasehra. After the completion of the Paath, Guru Sahib would take out a ‘Mahalla’ i.e. a procession, consisting of Nishan Sahibs, Battle drums, and Sikhs performing martial arts.
If we look into our ancient history, we see that from Treta Yug (the era in which Sri Ram Chandra lived), all warriors from different denominations of Bharat would celebrate Dasehra as a day of ‘Shastar Pooja’ i.e. a time to pay homage and to worship ones weapons. But as time went on this tradition started to fade. Sri Guru Gobind Singh Ji Maharaj revived and cemented this Puratan tradition within the Khalsa Panth. Sri Guru Gobind Singh Ji made the shastar a paramount part of a Khalsa’s life, praising it in his baani, saying ‘‘ਸੈਫ ਸਰੋਹੀ ਸੈਹਥੀ ਯਹੈ ਹਮਾਰੈ ਪੀਰ||’
‘Shastar’ was made at the beginning of creation. Before creating the world, Nirankaar (the formless God) created the power of destruction (a Shastar weapon is the physical manifestation of this shakti/power of Vaheguru). This is mentioned in Guru Gobind Singh Ji’s Bani and is why Guru Sahib bows down to the ‘Bhagauti’ (sword/form of Vaheguru) and says, ‘ਪ੍ਰਿਥਮ ਭਗਉਤੀ ਸਿਮਰ ਕੈ’ and ਖੰਡਾ ਪ੍ਰਿਥਮੈ ਸਾਜ ਕੈ ਜਿਨ ਸਭ ਸੈਸਾਰੁ ਉਪਾਇਆ||’. In his Gurbani, Kalgidhar Patshah has continuously bowed down over and over to the shastar as the form of Vaheguru saying, ‘ਜਿਤੇ ਸਸਤ੍ਰ ਨਾਮੰ|| ਨਮਸਕਾਰ ਤਾਮੰ||’
Dasehra Mahatam Paath Mukhband (Introduction)
The Dasehra festival that Guru Sahib reinstated, the Khalsa Panth continued. Since the time of Dasam Patshah, this purab has been being celebrated with great festivity at Takhat Sachkhand Sri Hazur Sahib, with Nagar Kirtans and Shastar Abhyaas. In our history it is recorded that when the 10-day Jaap of Beer Rassi (warrior spirit) Dasam Gurbani would commence, Maharaja Ranjit Singh Ji would take part in the Arambh Ardaas and listen to the Gurbani Jaap for many hours. On the 10th day (the day of completion), after the bhog of the Jaap had taken place, Sher-e-Panjab Maharaja Ranjit Singh Ji would sit on an elephant and head a great procession in the celebration of Dasehra. On the right hand side of Maharaja Ji was Akali Phoola Singh Ji (the head of the Budha Dal) and on the left hand side the General of the Khalsa Army, Sardar Hari Singh Nalwa. Behind them was the 2200 mounted horsemen known as the Akaal Regiment (they were named in the memory of Sri Guru Har Rai Ji who kept many horsemen in his army tyar bar tyar). The procession would end in an open ground where the warriors of the Khalsa Panth would show their skills on horseback and with weapons. Shere-e-Panjab would give rewards to the most skilled and give openly to the poor.
The Maryada that was blessed to the Khalsa by Sri Guru Gobind Singh Ji, is being followed till this day at asthaans such as Takhat Sachkhand Sri Hazur Sahib and in Puratan Sampardas. This maryada is not 50 or 100 years old, this is carrying on from the time of Dasam Patshah Ji. According to this very maryada, on the first day of Navraatreh in the month of Assu (September/October) the Khalsa Panth around the world, and in particular the Nihang Singhs and Singhs at Sri Hazur Sahib do arambh of the Dasehra Mahatam Paath in all the Bungas and Gurdwara Sahibs. The Paath is commenced after Sohila Sahib Baani at Takhat Sahib, from a handwritten Saroop of Sri Dasam Granth Sahib Ji. This Paath is completed on the tenth day, but on the tenth day it is completed at Amrit Vela rather then evening. For the ease of the Khalsa Panth, Budha Dal, and later Sri Hazur Sahib printed all the Baani read during Dasehra into one volume.
On The First 9 Days The Following Banis Are Read:
1. Jaap Sahib
2. Selections from Akaal Ustat
3. Selections from Bachittar Natak
4. Chandi Charitar Ukati Bilaas
5. Chandi Charitar Doosra
6. Chandi Di Vaar
7. Selections from Giaan Parbodh
8. Selections from Chaubis Avtar (selections from Ram Avtar, Krishna Avtar, Nihkalanki Avtar, Parasnath Rudra Avtar)
9. Shabad Hazare Patshahi 10
10. Batee Swayieh
11. Khalsa Mehima
12. Shastar Naam Mala (Adhyae 1)
13. Selections from Pakhyan Charitar
(Adhyae 1 and Chaupai Sahib)
On the 10th Day the following Banis are read at Amritvela:
1. Jaap Sahib
2. Raam Avtar (Complete)
3. Chaupai Sahib (starting from Mahakaal Ki Saran)
ੴ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ॥ ਦਸੈਹਰਾ ਮਹਾਤਮ ਪਾਠ (ਮੁੱਖਬੰਦ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ)
ਸ੍ਰੋਤ - ਦਸੈਹਰਾ ਮਹਾਤਮ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਤਖਤ ਸੱਚਖੰਡ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ, ਨਾਂਦੇੜ)
ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਪਰੀ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨੌ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਭਰਤ ਰਾਜੇ ਦਾ ਅਸਥਾਪਨ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਭਾਰਤ ਖੰਡ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਰਸ਼ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਮੁਨੀਆਂ ਮਹਾਤਮਾਂ ਅਵਤਾਰਾਂ ਦੀ ਜਨਮ ਅਤੇ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਹੈ।ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਵ ਭੂਮੀ ਕਰਕੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਧਰਤੀ ਉਪਰ ਅਵਤਾਰਾਂ, ਪੈਗੰਬਰਾਂ, ਰਿਸ਼ੀਆਂ, ਮੁਨੀਆਂ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੀਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਸੰਸਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਅਨੇਕਾਂ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਥੇ ਲੋਹੜੀ, ਹੋਲੀ, ਵੈਸਾਖੀ, ਦਿਵਾਲੀ, ਈਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਥੇ ਦਸੈਹਰੇ ਦੇ ਪੁਰਬ ਦੀ ਵੀ ਇਕ ਖਾਸ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। ਸਨਾਤਨ ਮਤ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਦਿਨ ਬਚਨ ਦੇ ਬਲੀ ਜਿਨਾ ਨੂੰ ਮਰਯਾਦਾ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਜੀ ਨੇ ਸੰਤ ਅਤੇ ਦੇਵ ਦੋਖੀ ਹੰਕਾਰੀ ਰਾਵਨ ਅਤੇ ਰਾਕਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਘਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਦਸੈਹਰੇ ਦੇ ਵਿਚ ਇਹ ਦਸੈਹਰੇ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੇ। ਦਸੈਹਰਾ ਬਦੀ ਉਪਰ ਨੇਕੀ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਦਸੈਹਰੇ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਪੂਜਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਖਾਲਸੇ ਪੰਥ ਵਿਚ ਚੜਦੀ ਕਲਾ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਕਾਇਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।ਹਿੰਦੂ ਵੀਰ ਜਿਥੇ ਨੌਂ ਰਾਤਾ ਨੂੰ ਰਾਮਾਇਣ ਦਾ ਨਾਟਕ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਵੇਖਦੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਨੌ ਦਿਨ ਬੀਰ ਰਸੀ ਬਾਣੀ, ਜੁਧ ਮਈ ਬਾਣੀ ਜੋ ਨਿਰੰਕਾਰ ਦੀ ਉਸਤਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਭਰਪੂਰ ਹੈ, ਪੜਣ, ਸੁਨਣ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਕਾਇਮ ਕਦ ਕੀਤੀ।ਤਾਂ ਕਿ ਖਾਲਸੇ ਵਿੱਚ ਬੀਰ ਰਨੀ ਜਜ਼ਬਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਾਇਮ ਰਹੇ। ਰਾਵਣ, ਮੇਘਨਾਦ, ਕੁੰਭਕਰਨ ਆਦਿਕ ਦੇ ਮਾਰਨ ਦਾ ਜੋ ਨਾਟਕ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ੍ਰੀ ਮੁਖਾਰਬਿੰਦ ਤੋਂ ਉਚਾਰੀ ਹੋਈ ਜੁੱਧਮਈ ਬਾਣੀ ਸੰਪੂਰਨ ਪਾਠ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਜਾਹੋ ਜਲਾਲ ਨਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ, ਨਗਾਰਿਆਂ, ਧੋਂਸਿਆਂ ਗਤਕਈ ਜਥੇ, ਸ਼ਬਦਈ ਜਥਿਆਂ ਆਦਿਕ ਅਤੇ ਹਜ਼ੂਰ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਅਸਵਾਰੀ ਦੇ ਘੋੜਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਹੱਲਾ ਖੇਡਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ।
ਪੁਰਾਤਨ ਇਤਿਹਾਸ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤ੍ਰੇਤੇ ਯੁਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦਸੈਹਰੇ ਦੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਛਤ੍ਰੀ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਯੋਧੇ ਸ਼ਸ਼ਤ੍ਰ ਪੂਜਾ ਦੇ ਦਿਨ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਦਲਾਉ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਾ ਪਰਚਲਨ ਬਹੁਤ ਘਟ ਗਿਆ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਇਹ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਪੂਜਾ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਪਰਪੱਕ ਕੀਤੀ। ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਸਤ੍ਰਾ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਬਾਰੇ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਨਨ ਕੀਤਾ ਹੈ – ‘ਸੈਫ ਸਰੋਹੀ ਸੈਹਥੀ ਯਹੈ ਹਮਾਰੈ ਪੀਰ॥’
ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਦੀ ਹੋਂਦ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਦੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਿਰੰਕਾਰ ਨੇ ਸਿ੍ਰਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸੰਘਾਰ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਵਰਨਨ ਕਲਗੀਧਰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਭਗੌਤੀ ਦੀ ਪਿ੍ਥਮੈ ਅਰਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਯਥਾ: ‘ਪਿ੍ਥਮ ਭਗੌਤੀ ਸਿਮਰ ਕੈ’ ਅਤੇ ‘ਖੰਡਾ ਪਿ੍ਥਮੈ ਸਾਜ ਕੈ ਜਿਨ ਸਭ ਸੈਸਾਰੁ ਉਪਾਇਆ॥’ ਸਾਰੇ ਸ਼ਸ਼ਤ੍ਰਾਂ ਨੂੰ ਕਲਗੀਧਰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ‘ਜਿਤੇ ਸਸਤ੍ਰ ਨਾਮੰ॥ਨਮਸਕਾਰ ਤਾਮੰ॥’
ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਜੋ ਮਰਯਾਦਾ ਖਾਲਸਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬਖਸ਼ਸ਼ ਕਰ ਗਏ, ਉਹ ਅੱਜ ਤਕ ਤਖਤ ਸੱਚਖੰਡ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਉਪਰ ਚਲਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਹ ਮਰਯਾਦਾ ਕੋਈ ਸੌ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਨਹੀ। ਇਹ ਮਰਯਾਦਾ ਹਜ਼ੂਰ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਰ ਜੀ ਵਲੋਂ ਚਲਾਈ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਵਾਈ ਮਰਯਾਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਮਰਯਾਦਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮਹਾਨ ਤਖਤ ਸੱਚਖੰਡ ਅਬਿਚਲ ਨਗਰ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਅੱਸੂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਵਰਾਤ੍ਰੇ ਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਜੀ ਦੇ ਬੁੰਗਿਆਂ ਅਤੇ ਹਜ਼ੂਰ ਦੇ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨਾਂ ਉਪਰ ਦਿਨ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਹਿਰ ਨੂੰ ਜੁੱਧ ਮਈ ਬਾਣੀ ਦੇ ਪਾਠ ਆਰੰਭ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਜਨ।ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਦਿਵਾਨ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਸੋਹਿਲੇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪਾਠ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਬਾਣੀ ਦੇ ਪਾਠ ਆਰੰਭ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਜੋ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਰੂਪ ਹਨ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਅੰਮਿ੍ਤ ਵੇਲੇ ਪਾਠ ਦੇ ਭੋਗ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਪਹਿਲੇ 9 ਦਿਨ:
1. ਜਾਪੁ ਸਾਹਿਬ
2. ਅਕਾਲ ਉਸਤਤਿ ਵਿਚੋਂ ਬਾਣੀ
3. ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਵਿਚੋਂ ਬਾਣੀ
4. ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ 1
5. ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ 2
6. ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ
7. ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੋਧ ਵਿਚੋਂ ਬਾਣੀ
8. ਚੌਬੀਸ ਅਵਤਾਰ ਵਿਚੋਂ ਬਾਣੀ
9. ਸਬਦ ਪਾਤਸਾਹੀ 10
10. ਬੱਤੀ ਸਵਯੇ
11. ਖਾਲਸਾ ਮਹਿਮਾ
12. ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਨਾਮ ਮਾਲਾ ਅਧਿ:1
13. ਪਖਿਆਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਵਿਚੋਂ ਬਾਣੀ
10ਵੇ ਦਿਨ ਅੰਮਿ੍ਤਵੇਲੇ:
1. ਜਾਪੁ ਸਾਹਿਬ
2. ਸੰਪੂਰਨ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰ
3. ਚੌਪਈ ਸਾਹਿਬ (ਮਹਾਕਾਲ ਕੀ ਸਰਨ ਤੋਂ)