This Sakhi is written in ‘Sikhan Di Bhagat Mala’, an eighteenth-century text originating from the Giani Sampardha of Bhai Mani Singh Ji Shaheed. This text contains Sakhis of the Sikhs of Guru Nanak Dev Ji – Guru Hargobind Sahib Ji as recounted by Bhai Mani Singh Ji Shaheed to the Sangat, based on the names of Sikhs in Bhai Gurdas Ji’s 11th Vaar. In the following Sakhi the concept of ‘cleansing our intellect with Naam’ is expanded upon.
ਸਾਖੀ ਹੋਰ ਚਲੀ॥ ਮੁਰਾਰੀ ਧੌਣ ਰਵਤਾਸ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਰਨਿ ਆਇਆ ਤੇ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ: ਜੋ ਜੀ ਸਦੀਵ ਤੇਰੀ ਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਭੀ ਹਾਂ, ਤੇ ਸੁਣਦੇ ਭੀ ਹਾਂ, ਤੇ ਵੀਚਾਰਦੇ ਭੀ ਹਾਂ, ਪਰ ਅਸਾਡੀ ਦੁਰਮਤਿ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ, ਇਹ ਕੀ ਵਾਸਤਾ ਹੈ? ਤਾਂ ਬਚਨ ਹੋਇਆ: ਜੋ ਬਸਤ੍ਰ ਉਜਲ ਨੂੰ ਰੰਗੁ ਤੁਰਤ ਚੜ ਜਾਤਾ ਹੈ ਤੇ ਮਲੀਨ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਚੜਤਾ, ਪਰ ਜੇ ਮਲੀਨ ਬਸਤ ਨੂੰ ਧੋਈਐ, ਉਜਲੁ ਕਰੀਐ ਤਾਂ ਪਿਛੋਂ ਰੰਗੁ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਓਨ੍ਹਾਂ ਕਹਿਆ: ਮਨੁ ਤਾਂ ਸੂਖਮ ਹੈ, ਇਸ ਨੋਂ ਕਿਉਂ ਕਰ ਧੋਈਐ? ਤਾਂ ਬਚਨੁ ਹੋਇਆ: ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸਿਧਾਂ ਭੀ ਏਹੋ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਥੀਂ ਪੁਛਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਆਗਿਆ ਹੋਈ ਸੀ: “ਭਰੀਐ ਹਥੁ ਪੈਰੁ ਤਨੁ ਦੇਹ॥ ਪਾਣੀ ਧੋਤੈ ਉਤਰ ਸੁ ਖੇਹ॥ ਮੂਤ ਪਲੀਤੀ ਕਪੜੁ ਹੋਇ॥ ਦੇ ਸਾਬੂਣੁ ਲਈਐ ਓਹੁ ਧੋਇ॥ ਭਰੀਐ ਮਤਿ ਪਾਪਾ ਕੈ ਸੰਗਿ॥ ਓਹੁ ਧੋਪੈ ਨਾਵੈ ਕੈ ਰੰਗਿ॥”{ਜਪੁਜੀ ਪੰਨਾ ੪}
Bhai Muraari Dhaun lived in Rohtas.* He came to the sanctuary of Sri Guru Arjan Dev Ji and supplicated, "Guru Ji! I attempt to always be reading, listening and contemplating your Baani. Still, the evil intellect does not leave the mind, what is the reason for this? Guru Ji said, "When clothes are dyed, colour applies instantly to the pure white cloth, but does not apply properly to that cloth which is dirty/stained. First, the cloth must be washed, only then will the colour apply to the cloth." Bhai Muraari asked, "Guru Ji, the mind is very Sookham (subtle), how can it be washed?" Guru Ji said, "In Sri Jap Ji Sahib, the Siddhas asked Sri Guru Nanak Dev Ji the same question, Guru Ji answered with the Pauri 'ਭਰੀਐ ਹਥੁ ਪੈਰੁ ਤਨੁ ਦੇਹ... When the hands, the feet and the body are dirty, water can wash away the dirt. When the clothes are soiled and stained by bodily excretion, soap can wash them clean. But when the intellect is stained and polluted by sin, it can only be cleansed by the love of Naam."
ਤਿਸ ਦਾ ਵੀਚਾਰ॥ ਜੈਸੇ ਅਸਥੂਲ ਸਰੀਰੁ ਅਸਥੂਲ ਜਲ ਸਾਥਿ ਧੋਈਦਾ ਹੈ ਤੇ ਬਸਤ੍ਰ ਭੀ ਅਸਥੂਲ ਹੈਨਿ ਤੇ ਜਲ ਸਾਬੁਣ ਬੀ ਅਸਥੂਲ ਕਰ ਹੀ ਧੋਈਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮਤ ਸੂਖਮ ਹੈ ਤੇ ਪਾਪ ਭੀ ਸੂਖਮ ਹੈਨਿ, ਪਾਪਾਂ ਕਰ ਮਨੁ ਨੂੰ ਮੈਲੁ ਲਗੀ ਹੈ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਨਾਮੁ ਭੀ ਸੂਖਮ ਹੈ, ਨਾਮੁ ਇਸ ਦੇ ਪਾਪਾਂ ਦੀ ਮੈਲੁ ਨੂੰ ਧੋਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਬਹੁੜੋ ਪਰਮੇਸਰ ਦੀ ਪ੍ਰੀਤ ਦਾ ਰੰਗੁ ਲਾਂਵਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਭੀ ਸੁਣਦੇ, ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹੋ, ਪ੍ਰਿਥਮੈਂ ਤੁਸਾਡੀ ਮੈਲੁ ਕਟੀਐਗੀ, ਫੇਰ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਭਗਤਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੈਗੀ॥੭੧॥ - ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਭਗਤਮਾਲਾ
Bhai Mani Singh Ji further expands on this Vichaar: "Just as the material body (made out of the five elements, is 'Asthool' - visible/manifest), the clothes we put on the body are 'asthool', and to wash the body/clothes we require water/soap which are also 'asthool'. As the mind is 'sookham' (i.e. part of the Sukhsham Sareer - made of subtle elements), it cannot be cleaned with 'Asthool' waters and soaps. It requires Naam, which is also 'Sookham' (as it is Shabad roop) to destroy the dirt of the sins which has accumulated on the mind. Only then can our mind be coloured completely in Vaheguru's love. For this reason we must keep listening and reading Gurbani. First Gurbani will destroy the filth accumulated in our minds, and then we will obtain and experience the loving devotion of Vaheguru." – Sikhan Di Bhagatmala
*Note: Rohtas is a fortress just outside Jhelum, current day Pakistan. Sri Guru Nanak Dev Ji manifested a water spring outside this fort, where now stands a Sarovar and Asthaan known as Gurdwara Choaa Sahib. Sikhi flourished here and many Sikh Sangat lived inside the fort area. Mata Sahib Devan Ji also took Parkash here, Mata Ji’s Parkash Asthaan is inside the fort area.
Komen